31.5.10

Εγχειρίδιο Βλακείας (Αποσπάσματα)

(Με αφορμή επίσκεψη σε Δημόσιες Υπηρεσίες (ΔΟΥ, ΙΚΑ, ΟΑΕΕ κλπ)
την τελευταία ημέρα του μηνός
και τα τελευταία γεγονότα  με τα Ισραηλινά Schutzstaffel (SS) 
... Μόνο η ανθρώπινη βλακεία θα μπορούσε να θριαμβεύει τόσο ενοχλητικά). 






Η ευφυΐα δεν υπήρξε ποτέ κοινό αγαθό. Η ποικιλότητα των ανθρώπων και οι διαφορές στην εμφάνιση και τις πνευματικές τους ικανότητες ήταν πασιφανείς σε όλες τις εποχές. Ακόμα και τώρα που η Γη πνίγεται απο δισεκατομμύρια δίποδα είναι απολύτως αδύνατον να βρεθούν ανάμεσα τους δύο εντελώς όμοια. Τη μεγάλη ικανοποίηση που αισθάνονται κάποιοι σαχλαμάρες οτι καθένας είναι "μοναδικός και ανεπανάληπτος" σε ολόκληρο τον πλανήτη πρέπει να γνωρίζουν ότι τη μοιράζονται και με τα υπόλοιπα ζώα: οι τσοπάνηδες, οι εκγυμναστές, ακόμα και οι φιλόζωες κυρίες ξέρουν οτι κάθε σκύλος, γάτα, πίθηκος ή άλογο είναι επίσης μια μοναδική οντότητα με τη δική της αντιληπτική ικανότητα και τον δικό της χαρακτήρα.


Το μυαλό δεν περισσεύει.
Σε αυτό που συμφωνούν ανθρωπολόγοι, βιολόγοι, γενετιστές και λοιποί ανθρωπομέτρες είναι ότι, ανεξάρτητα από την κοσμογονική πρόοδο και τα άλματα του πολιτισμού, οι νοητικές ικανότητες όλων μας δεν εξελίσσονται στον ίδιο βαθμό. Το μέγεθος και οι αυλακώσεις του εγκεφάλου που χώρισαν τους ανθρώπους από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο χωρίζουν και τους ίδιους (με την επίδραση και του περιβάλλοντος όπου αναπτύσσονται), ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος, φύλου, πλούτου, σπουδών, ιδεολογίας, σε δύο βασικές κατηγορίες: στους έξυπνους και τους βλάκες. Αν και η μεταξύ τους διάκριση δεν είναι δύσκολη, όσοι ανήκουν στην πρώτη κατηγορία δεν το λένε και όσοι ανήκουν στη δεύτερη δεν το ξέρουν.


Οι διαβαθμίσεις εξυπακούονται.
Και η επί της νοημοσύνης ποικιλότητα ανά κατηγορία είναι απέραντη: Από τον συνήθη έξυπνο (νοήμων, ικανός, άξιος), ανεβαίνουμε στον ευφυή (μυαλό ξυράφι, μεγάλα νοητικά προσόντα) ως τον ιδιοφυή (έμφυτο, γνήσιο ταλέντο, αστέρι, προικισμένος σε αυτό που κάνει, επιστήμη ή τέχνη) και τον μεγαλοφυή (ανώτερη διάνοια, τέρας, genius, δαιμονικός νους).
Και τον πανταχού παρόντα βλάκα (λίγος, μέτριος, κόπανος, "καλό παιδί"), κατεβαίνουμε στον ηλίθιο (χαζός, χαϊβάνι, στόκος) ή ζώον (πιο βλάκας, άρα πιο κοντά στη ζωώδη φύση του, ο λειψός που σπάνε πλάκα οι λιγότερο λειψοί μαζί του) ως τον τελείως καθυστερημένο (υπό οικογενειακή ή ιατρική φροντίδα γιατί αδυνατεί να επιζήσει μόνος του).




Έξυπνος (εκ - ύπνος) είναι αυτός που δεν κοιμάται. Το ετυμολογικό υιοθετεί και η λαϊκή εμπειρία, που θεωρεί τον έξυπνο "ανοιχτομάτη" και "ξύπνιο", ενώ τον βλάκα "κοιμήση", "κοιμισμένο" και "ύπνο". Ο ένας "έχει τα μάτια του τέσσερα" ή και "δεκατέσσερα", "έχει και στον κώλο μάτια", και τον άλλο "τον πιάνουν στον ύπνο", "κοιμάται ολόρθος" ή, όπως χλευάζουν τα αλάνια, "κοιμάται όρθιος και πληρώνει ξενοδοχείο" . Αυτή η ομόθυμη παραπομπή λογίων και λαϊκών στον ύπνο δεν σημαίνει τίποτα άλλο παρά ότι κάποιοι εγκέφαλοι συλλαμβάνουν και ανταποκρίνονται σε μεγάλη γκάμα ερεθισμάτων και κάποιοι σε μικρότερη  ή μηδαμινή κλίμακα, σα να βρίσκονται σε κατάσταση υπνηλίας, σε νάρκη.
...


Τον βλάκα παραμονεύει η έκπληξη.
Από τα πρώτα νηπιακά του βήματα ως τα σερνάμενα στερνά ακούει διαρκώς "πρόσεξε". Μα σε έναν κόσμο επαναλαμβανόμενο έως πλήξης, όπου όλα έχουν ξαναγίνει, ξαναειπωθεί και ξαναϊδωθεί, ξανά και ξανά, ο χάσκας δεν το παίρνει το μάθημα, κατά το χαριτολόγημα του Σαμφόρ, ο βλάκας ζει απερίσκεπτα σε έναν κόσμο που δεν ξέρει, όπως οι μύγες δεν ξέρουν φυσική ιστορία. Για τον φυρόμυαλο τίποτα δεν είναι αναμενόμενο και κάθε τόσο χάσκει σαν να ακούει για πρώτη φορά ότι οι πολιτικοί τα πιάνουν, αντρόγυνα αλληλομισούνται και ανήλικα βαράνε ενέσεις. Κάθε φορά αιφνιδιάζεται, εκπλήσσεται, πανικοβάλλεται: "αλήθεια;", "δεν το πιστεύω", "έγινε τέτοιο πράγμα;", "έπεσα από τα σύννεφα". Αν, δε, γίνει καμιά στραβή που αφορά τον ίδιο, νιώθει άτυχος και αδικημένος : "μα να μου συμβεί εμένα αυτό;", "που να το φανταστώ;" για να εισπράξει το σύνηθες: "καλά, εσύ που ζεις;", "τώρα ήρθες στη γη;" και ενίοτε το χαιρέκακο "ας πρόσεχες".


Το δίποδο αποδείχτηκε άτιμο πλάσμα. Παρά τη μεγαλειώδη νοητική του σκεύη, καμία θρησκεία, ιδεολογία, φιλοσοφία, τέχνη, ηγεσία, πολιτισμός, πολίτευμα δεν κατόρθωσε να αλλάξει ούτε τρίχα στον πυρήνα της ύπαρξης του και παραμένει υποταγμένο στη ζωώδη φύση του. Τα ίδια αρχέγονα ένστικτα και συναισθήματα του κυνηγού - τροφοσυλλέκτη της στέπας επιβιώνουν απαράλλαχτα στα πρόσωπα της αρχαίας τραγωδίας, στους ήρωες του Σέξπιρ, του Ντοστογιέφσκι, του Φόκνερ, του Κιούμπρικ και στο ανήλικο της Νεμπράσκα που μπουκάρει οπλισμένο στο σχολείο και καθαρίζει στα τυφλά τους συμμαθητές του. Από όποια βαθμίδα της κοινωνικής κλίμακας κι αν επιθεωρεί ο άνθρωπος ορίζεται πάντα από την εγγενή επιθετικότητα που του επέτρεψε να κυριαρχήσει, ωμή και απροκάλυπτη στα πρώτα στάδια της εξέλιξης του, καλυμμένη, υποβόσκουσα και φτιασιδωμένη στις εποχές του πολιτισμού: "ενώ οι πρωτόγονοοι αλληλοεξοντώνονταν, οι πολιτισμένοι αλληλοεξαπατώνται" (Σοπενάουερ).


Το δόγμα της ζωής είναι γνωστό από τότε που το πρώτο δίποδο σκότωσε ένα άλλο για να του αρπάξει τη λεία, το απροκάλυπτο "άρπαξε να φας και κλέψε να 'χεις" ήταν όρος επιβίωσης πολύ προτού ο Όμηρος μας προσφέρει την εκλέπτυνση: "Αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων" (ιδίως το δεύτερο που σε καλεί σε συνεχή μάχη). Και οι μεγάλοι ψυχογιατροί τα ίδια λένε: ο άνθρωπος βρίσκεται σε διαρκή αναμέτρηση με τους άλλους, κάθε άνθρωπος προετοιμάζεται για επίθεση και άμυνα. Αλλά το μόνο πλέον θήραμα του ανθρώπου είναι ο άνθρωπος (homo homini lupus). Ένας λύκος με λουρί πολιτισμού που το σπάει με κάθε ευκαιρία: φόνοι, αρπαγές, βιασμοί, ληστείες, πόλεμοι, πυρπολήσεις, λεηλασίες, υποδουλώσεις, αποικιοκρατία, Ιερά Εξέταση, εθνοκαθάρσεις, κρεματόρια, γκουλάγκ, Γκουαντανάμο. Αν αυτή η αλόγιστη επιθετικότητα απαντάει, όπως λένε, στο ένστικτο της απόκτησης, ο Τζένγκις Χαν, ο Τάρας Μπούλμπα και ο Αττίλας είναι σήμερα οι μεγαλοεπιχειρηματίες στις λίστες του Forbes.


Το δίποδο ζει για πάρτη του.
η πρωταρχή και η ουσία του ανθρώπου είναι η βούληση (θέληση, επιθυμία) και η νόηση είναι το μέσο για την πραγματοποίηση της. Η μόνη πραγματική θεότητα είναι ο εαυτός του: το παιχνίδι, η διασκέδαση, η αγορά ειδών, η συκοφαντία, η εξαπάτηση, ο φόνος, η κλοπή, ο ατομικός καλλωπισμός, η ερωτική πράξη και όποια άλλη ενέργεια ή πράξη του στοχεύει αποκλειστικά και μόνο στην προσωπική του ικανοποίηση και ευχαρίστηση. Που σημαίνει ότι είμαστε τα "θέλω" μας, το Εγώ μας, ο σκοπός μας, και το εργαλείο για να πετύχουμε αυτό που κάθε φορά θέλουμε είναι το μυαλό μας. Το τι θέλουμε είναι πρόδηλο: "όλοι γεννηθήκαμε στην Αρκαδία" (Σίλερ) και περιμένουμε να ζήσουμε με ευτυχία, λουσμένοι όλες τις χαρές, τις ανέσεις και τις απολαύσεις του κόσμου. Βέβαια, η δυστυχία που δέρνεται μεταξύ επιθυμίας και πραγματικότητας είναι δεδομένη, ο Φρόιντ μας έκλαιγε από νωρίς: "το Υπερεγώ εκδίδει μια εντολή χωρίς να ενδιαφέρεται αν το άτομο μπορεί να την εφαρμόσει".






Αποσπάσματα απο το Εγχειρίδιο Βλακείας του Διονύση Χαριτόπουλου
To Be Continued

NINA SIMONE- "DON'T LET ME BE MISUNDERSTOOD" (1964)

30.5.10

Θλιμμένος Τσαρλατάνος


Ντύνεσαι τσαρλατάνος για να γελάσουμε
και κατορθώνεις να χαλάσεις το μακιγιάζ σου με τόση ειλικρίνεια!
Γι' αυτό οι Αποκριές είναι η πιο αληθινή σου έκφραση...
Προβάλεις στο κουστούμι σου τον ψεύτικο εαυτό σου...
Ανάμεσα σε τόσους μασκαράδες ποιος θα σ'αναγνώριζε;
Κάποιοι εμμένουν όμως στην λεπτομέρεια...






Κοινός Παραλογισμός

Ο παραλογισμός είναι άραγε εξίσου κοινός με την κοινή λογική;